Ondernemersvertrouwen
Dat de Zeeuwse cijfers in tijden van recessie beter uitvallen dan de Nederlandse is een bekend gegeven, aldus Kamer-voorzitter Van Gelder: 'De Zeeuwse economie reageert altijd minder heftig dan de Nederlandse. Als de Nederlandse economie booming is, is de groei in Zeeland meestal lager. Anderzijds zie je dat de klappen hier ook minder hard aankomen als het economisch slecht gaat.' Het is deze vertraagde reactie waardoor Van Gelder verwacht dat het aantrekken van de Zeeuwse economie ook in 2004 nog op zich laten wachten: 'Ik denk dat ook 2004 een onduidelijk jaar wordt. Ook het ondernemersvertrouwen, dat in Zeeland lager is dan het landelijke, wijst in die richting.'

Jan Bruurs (links) en Leen van Gelder

Bouw
De sector die het in 2003 het zwaarst te verduren kreeg, is de bouw. Bruurs verklaart: 'Woningbouwprojecten liggen min of meer stil, de bouw van de Westerscheldetunnel is klaar, toeristische projecten als de Banjaard of het Kustlicht in Zoutelande zijn afgerond en door de landelijke bezuinigingsdrift staan grote infrastructurele projecten op de tocht.' Bovendien neemt de concurrentie in deze sector verder toe, constateert Van Gelder: 'Grote bouwcombinaties uit andere regio's doen mee bij aanbestedingen en bovendien is de Zeeuwse bouwmarkt, door de komst van de Westerscheldetunnel, ook interessant geworden voor Belgische bedrijven.'

Vermoedelijk zal de sector pas weer aantrekken als het economisch tij keert, hoewel Van Gelder wel lichtpuntjes ziet: 'Er komt wellicht meer ruimte om te bouwen, ook op het platteland. Maar waar en hoeveel is nog onduidelijk.'

Rob van Renterghem

Toerisme
Als gevolg van de warme zomer en het goede voor- en naseizoen heeft het toerisme een heel behoorlijk jaar achter de rug. Desondanks moet de sector fors investeren om verdere groei mogelijk te maken. Bruurs: 'Ondernemers moeten kunnen inspelen op de veranderende wensen van de toerist, die steeds meer eisen gaat stellen op het gebied van luxe, comfort en het voorzieningenniveau.

Een ander aandachtspunt is dat in de Zeeuwse recreatiesector veel kleine bedrijven werkzaam zijn, die moeten opboksen tegen het promotiegeweld van bijvoorbeeld landelijke ketens. Bovendien gaan mensen meer in het voor- en naseizoen op vakantie, terwijl het aanbod van logies in Zeeland vooral op de zomer gericht is. Uiteraard hebben we ook in andere seizoenen genoeg te bieden, maar het is de vraag of dat voldoende bekend is.'

Risicomijdend
De oplopende werkloosheid is een van de oorzaken dat Zeeland in 2003 meer starters telde dan het jaar daarvoor. Toch blijft het aantal starters hier - relatief gezien- achter bij het landelijk gemiddelde. Bruurs zegt daarover: 'De Zeeuw waagt niet te snel de sprong in het diepe, maar kijkt eerst goed of het wel economisch haalbaar is.' Wat Van Gelder betreft, zou de Zeeuwse ondernemer gerust wat meer risico mogen nemen. Als commissaris van het Zeeuwse Participatiefonds, dat (door)startende ondernemers ondersteunt die een nieuw of kennisintensief product op de markt willen brengen, ziet hij met lede ogen aan dat er nauwelijks een beroep op het fonds wordt gedaan.

Van Gelder: 'We blijven hierin duidelijk achter bij steden als Eindhoven of streken als Twente. Jammer, want daardoor laten we een financi�le ondersteuning voor de economie onbenut.'

Te bescheiden
Al met al een weinig rooskleurig beeld van onze directe economische toekomst. Maar, mits voldoende wordt ge�nvesteerd en ondernomen, zijn er voor de langere termijn zeker mogelijkheden. Het wegtrekken van arbeid en van jonge mensen uit de provincie moet worden tegengegaan en ook investeringen in de infrastructuur, zoals de toegangswegen naar de Westerscheldetunnel, zijn volgens de Kamer van Koophandel noodzakelijk, net als de komst van de Westerschelde Container Terminal.

Maar naast deze grote projecten moet er ook op kleinere schaal veel gebeuren, aldus Van Renterghem: 'Als Zeeuwen moeten we veel harder aan de weg timmeren, met bijvoorbeeld ons toerisme, de Roosevelt Academy en de campagne Welkom in Zeeland. Als deze projecten goed opgepakt worden en we een stuk valse bescheidenheid van ons afgooien, ziet de toekomst van de Zeeuwse economie er een stuk zonniger uit.'